เมื่อกล่าวถึงโปรตอน เราทุกคนต้องรู้จักกันเป็นอย่างดี โปรตอนเป็นภาษากรีก มีความหมายว่า ตัวแรก เพราะโปรตอนเป็นองค์ประกอบตัวแรกที่ค้นพบของนิวเคลียสและเป็นองค์ประกอบมูลฐานของอะตอมอีกด้วย โปรตอนได้รับการค้นพบโดยนักวิทยาศาสตร์ชาวเยอรมันชื่อว่า ออยเกน โกลด์ชไตน์ (Eugene Goldstein) ในปี 1989-1920 จาการทดลองเกี่ยวกับหลอดรังสีแคโทดและแอโนด
โปรตอน(Proton) คืออนุภาคมูลฐานของอะตอม คือเป็นองค์ประกอบของนิวเคลียสในอะตอมนั่นเอง โปรตอนจะรวมตัวกับนิวตรอนอยู่ตรงกลางของนิวเคลียส เรียกว่า “นิวคลีออน” โปรตอนมีคุณสมบัติทางประไฟฟ้าเป็นบวกมีค่าประจุมูลฐานเท่ากับ +1e มีน้ำหนักประมาณ 1.67 × 10-27 กิโลกรัมและมีขนาดของประจุ 1.6×10-19 คลูลอมบ์ จำนวนโปรตอนที่มีอยู่ในอะตอมจะมีจำนวนเท่ากับอิเล็กตรอนในโมเลกุลที่เสถียร โปรตอนมีสัญลักษณ์เป็น p หรือ p+ มีคุณสมบัติทางประจุไฟฟ้าเป็นบวก และมีมวลน้อยกว่ามวลของนิวตรอนเพียงเล็กน้อยเท่านั้น ในบางครั้งเราจึงถือว่ามวลของโปรตอนและนิวตรอนนั้นเท่ากัน เนื่องจากค่าความแตกต่างของมวลนั้นน้อยมาก คือโปรตอนมีขนาด 1.0073 และ นิวตรอนมีขนาด 1.0087 เอ.เอ็ม.ยู จนบางครั้งเราจะถือว่าโปรตอนและนิวตรอนมีขนาดเท่ากัน คือ 1 เอ.เอ็ม.ยู ( 1 มวลอะตอม) ในนิวเคลียสของอะตอมใดๆจะต้องมีโปรตอนอย่างน้อยหนึ่งตัว
โปรตอนเป็นชื่อที่ถูกกำหนดให้เป็นชื่อนิวเคลียสของไฮโดรเจน เพราะไฮโดรเจนนั้นมีโปรตอนเพียงหนึ่งตัวเท่านั้น โดยนักวิทยาศาสตร์ ชื่อว่า Ernest Rutherford ในปี 1920 โปรตอนนี้เป็นตัวบอกเลขอะตอมและมวลของอะตอม นอกจากนั้นโปรตอนยังเป็นตัวกำหนดคุณสมบัติทางไฟฟ้าของอะตอมอีกด้วย ในนิวเคลียสของอะตอมจะต้องประกอบด้วยโปรตอนอย่างน้อยหนึ่งตัวเสมอ นอกจากนั้นการมีหรือการขาดโปรตอนของอะตอม สามารถบ่งบอกถึงความเป็นกรดและเบสของสารได้ เนื่องจากจำนวนโปรตอนเป็นตัวกำหนดเลขอะตอมและมวลของอะตอม ดังนั้นเมื่อเราทราบจำนวนของโปรตอนแล้ว เราก็จะทราบได้ว่าอะตอมตัวนั้นเป็นอะตอมชนิดใด โดยเลขอะตอมเท่ากับจำนวนโปรตอน และมวลของอะตอมเท่ากับจำนวนโปรตอนรวมกับจำนวนนิวตรอน เราสามารถใช้สูตรนี้ในการหาชนิดของอะตอมได้
สรุปโปรตอนคืออนุภาคพื้นฐานของอะตอม ตั้งอยู่ที่ตรงกลางของนิวเคลียสของอะตอม โดยอยู่รวมกับนิวตรอน เรียกว่า “นิวคลีออน” และมีค่าประจุไฟฟ้าเป็นบวก จำนวนโปรตอนในอะตอมที่เสถียรจะมีค่าเท่ากับจำนวนอิเล็กตรอนของอะตอมนั้นๆ และจากคำอธิบายต่างๆ นี้ทุกคนก็น่าจะพอเข้าใจอย่างง่ายๆ แล้วว่า อนุภาคโปรตอนคืออะไร จริงๆ แล้วมันเป็นเรื่องที่ค่อนข้างใกล้ตัวและเป็นสิ่งที่สามารถเรียนรู้กันได้ไม่ยากถ้าหากว่ามีความสนใจ การเรียนวิทยาศาสตร์ในเรื่องต่างๆ นั้นปัจจัยสำคัญอยู่ที่ความตั้งใจและความพึงพอใจที่มากกว่า เพราะหากมีสิ่งเหล่านี้แล้วไม่ว่าจะสนใจศึกษาในสิ่งไหนก็ล้วนแล้วแต่เป็นเรือ่งง่ายด้วยกันทั้งสิ้น